Een uur muziek voor de tijd van het jaar. Deze keer: de vierde zondag van Advent, de Heilige Thomas, het hoogfeest van Kerst (zie afbeelding) en de Heilige Stefanus. / One hour of music for this time of the year. Advent IV, St Thomas, the feast of Christmas (see image) and St Stephen.
Hugo van der Goes, Aanbidding door de engelen / Adoration of the Angels, 1480
Alexandre Pierre François Boëly
Rorate coeli
Gezang naar introitus voor de vierde zondag van Advent / after the introit for Advent IV
| Rorate caeli desuper, et nubes pluant justum. | Dauwt, hemelen, uit den hoge, en laat de wolken de Rechtvaardige regenen. | Drop down, ye heavens, from above, and let the skies pour down righteousness. |
| Ne irascaris Domine, ne ultra memineris iniquitatis : ecce civitas Sancti facta est deserta : Sion deserta facta est : Jerusalem desolata est : domus sanctificationis tuae et gloriae tuae, ubi laudaverunt te patres nostri. | Wees niet boos, Heer, herinner U niet langer de zonden. Zie de Heilige Steden zijn een woestenij geworden, Sion is een woestenij geworden, Jeruzalem is verlaten, Uw heilig en Uw heerlijk huis waarin onze vaders U hebben geprezen. | Be not wroth very sore, O Lord, neither remember iniquity for ever: thy holy city is a wilderness, Sion is a wilderness, Jerusalem a desolation: our holy and our beautiful house, where our fathers praised thee. |
| Peccavimus, et facti sumus tamquam immundus nos, et cecidimus quasi folium universi : et iniquitates nostrae quasi ventus abstulerunt nos : abscondisti faciem tuam a nobis, et allisisti nos in manu iniquitatis nostrae. | Wij hebben gezondigd, en wij zijn geworden als vuil en wij allen vallen af als een blad en onze zonden voeren ons weg als de wind. U heeft Uw aangezicht voor ons verborgen en U heeft ons te gronde gericht door onze zonden. | We have sinned, and are as an unclean thing, and we all do fade as a leaf: and our iniquities, like the wind, have taken us away: thou hast hid thy face from us: and hast consumed us, because of our iniquities. |
| Vide Domine afflictionem populi tui, et mitte quem missurus es : emitte Agnum dominatorem terrae, de petra deserti ad montem filiae Sion : ut auferat ipse jugum captivitatis nostrae. | Zie, Heer, naar Uw gekweld volk en zendt die U voornemens bent te zenden, zendt het Lam van de heerser der wereld, vanuit Petra, door de woestijn naar de berg van de dochter van Sion, opdat Hij zelf wegdrage het juk van onze gevangenschap. | Behold, O Lord, the affliction of thy people, and send forth him whom thou wilt send; send forth the Lamb, the ruler of the earth, from Petra of the desert to the mount of the daughter of Sion: that he may take away the yoke of our captivity. |
| Consolamini, consolamini, popule meus : cito veniet salus tua : quare moerore consumeris, quia innovavit te dolor? Salvabo te, noli timere, ego enim sum Dominus Deus tuus, Sanctus Israel, redemptor tuus. | Jullie zullen getroost worden, mijn volk, jouw redding zal snel komen, Waarom ben je verteerd van droefheid, omdat de smart teruggekeerd is naar jou? Ik zal je redden, wees niet bang, ik ben waarlijk de Heer, jouw God, de Heilige van Israël, jouw verlosser. | Comfort ye, comfort ye my people; my salvation shall not tarry: why wilt thou waste away in sadness? why hath sorrow seized thee? Fear not, for I will save thee: For I am the Lord thy God, the Holy One of Israel, thy Redeemer. |
Francisco Guerrero
Veni Domine
Introitus voor de derde zondag van Advent / Introit for Advent III
| Veni Domine, et noli tardare. | Come, Lord, and do not delay. |
| Veni ad salvandum nos, Domine Deus noster. et ostende faciem tuam, et salvi erimus. Sicut mater consolatur filios, consolaberis nos. | Come and save us, O Lord our God. And show Thy face and make us safe. As a mother consoles her children, so shall you console us. Come, Lord, and do not delay. |
| Et gaudebit cor nostrum corde perfecta. | And our heart shall rejoice in Thy perfect heart. |
Anoniem / anonymous
O Heiland reiß die Himmel auf
Adventslied / Advent hymn
| O Heiland, reiß die Himmel auf, herab, herab vom Himmel lauf, reiß ab vom Himmel Tor und Tür, reiß ab, wo Schloss und Riegel für. | Kom tot ons, scheur de hemelen, Heer, daal, Heiland, uit uw hemel neer. Ruk open, rijt ze uit het slot, de hemeldeuren, Zoon van God. | O Savior, rend the heavens wide; Come down, come down with mighty stride; Unlock the gates, the doors bread down; Unbar the way to heaven’s crown. |
| O Gott, ein’ Tau vom Himmel gieß, im Tau herab, o Heiland, fließ. Ihr Wolken, brecht und regnet aus den König über Jakobs Haus. | Dauwt, hemelen, schenkt u maatloos uit, daal, Heer, als dauw op dorstig kruid. Gij wolken, breek in regens neer, regen de Heiland, Israëls Heer. | O Father, light from heaven send; As morning dew, O Son, descend. Drop down, you clouds, the life of spring; To Jacob’s line rain down the King. |
| O Erd, schlag aus, schlag aus, o Erd, dass Berg und Tal grün alles werd. O Erd, herfür dies Blümlein bring, o Heiland, aus der Erden spring. | Breek, aarde, uit, breek uit in pracht, dat berg en dal van lente lacht. O aarde, wek die roze rood, ontspring, Heer, aan der aarde schoot. | O earth, in flow’ring bud be seen; Clothe hill and dale in garb of green. Bring forth, O earth, a blossom rare, Our Savior, sprung from meadow fair. |
| O klare Sonn, du schöner Stern, dich wollten wir anschauen gern; o Sonn, geh auf, ohn deinen Schein in Finsternis wir alle sein. | Gij klare zon, gij schone ster, door ons aanschouwd van eindloos ver, o zon ga op, o zonneschijn, laat ons niet in het donker zijn. | O Morning Star, O radiant Sun, When will our hearts behold Your dawn? O Sun, arise; without Your light We grope in gloom and dark of night. |
| Hier leiden wir die größte Not, vor Augen steht der ewig Tod. Ach komm, führ uns mit starker Hand vom Elend zu dem Vaterland. | Wij zijn hier in zo grote nood, wij leven allen naar de dood. O kom, en voer met sterke hand ons weer terug in ’t vaderland. | Sin’s dreadful doom upon us lies; Grim death looms fierce before our eyes. O come, lend us with mighty hand From exile to our promised land. |
| Da wollen wir all danken dir, unserm Erlöser, für und für; da wollen wir all loben dich zu aller Zeit und ewiglich. | There shall we all our praises bring And sing to You, our Savior King; There shall we laud You and adore Forever and forevermore. |
Gregoriaans / gregorian chant
Orietur stella
Beurtzang voor de vierde week van Advent / Responsory for the fourth week of Advent
| Orietur stella ex Jacob, et exsurget homo de Israel, et confringet omnes duces alienigenarum, et erit omnis terra possessio ejus. Adorabunt eum omnes reges terrae, omnes gentes servient ei, et erit omnis terra possessio ejus. | Een weg baant zich een ster uit Jakob, opgestaan is een stamstaf uit Israël; Alle koningen zullen buigen voor hem, alle volkeren zullen hem dienen. | A star shall come out of Jacob and a man shall arise out of Israel; and he shall destroy all the leaders of the enemies, and the whole earth shall be his possession; and all the kings of the earth shall adore him; all nations shall serve him. |
David Willcocks
Of the Father’s love begotten
Advents- en kerstlied / Advent and Christmas hymn
| Of the Father’s love begotten ere the worlds began to be, he is Alpha and Omega, he the Source, the Ending he, of the things that are, that have been, and that future years shall see, evermore and evermore! |
| O that birth forever blessed, when the Virgin, full of grace, by the Holy Ghost conceiving, bore the Savior of our race; and the babe, the world’s Redeemer, first revealed his sacred face, evermore and evermore! |
| Christ, to thee, with God the Father, and, O Holy Ghost, to thee, hymn and chant and high thanksgiving and unwearied praises be, honor, glory, and dominion and eternal victory, evermore and evermore! |
Tomás Luis de Victoria
O decus apostolicum
Motet voor het feest van de heilige Thomas / Motet for the feast of St Thomas
| O decus apostolicum, Christe Redemptor gentium, quem Thomas apostolus, tactis cicatricibus, Deum cognovit Dominum: gregem tuum protege, quem redemisti sanguine. Alleluia. | O glory of the Apostles, Christ, redeemer of the nations, whom Thomas the apostle, when he touched the wounds, recognized as Lord: protect thy flock, which thou hast redeemed with thy blood. Alleluia. |
Gregoriaans / gregorian chant
Dominus dixit ad me
Introitus voor de Kerstnacht / Introit for Midnight Mass of Christmas
| Dominus dixit ad me: Filius meus es tu, ego hodie genui te. | Hij heeft tot mij gezegd: ‘jij bent mijn zoon, ikzelf heb jou heden voortgebracht! | The Lord hath said to me: Thou art my son, this day have I begotten Thee. |
| Quare fremuerunt gentes: et populi meditati sunt inania? Astierunt reges terrae, et principes convenierunt in unum adversus Dominum et adversus Christus eius. | Waardoor raakten volkeren in beroering en spellen naties slechts leegte?- posteren zich de koningen der aarde, hebben machtigen samen beraadslaagd tegen de Ene en zijn gezalfde! | Why have the Gentiles raged and the people devised vain things? The kings of the earth set themselves, and the rulers take counsel together, against the Lord and against Christ himself. |
Camille Saint-Saëns
Oratorio de Noel: Tecum principium
Graduale voor de Kerstnacht / Gradual for the Midnight Mass of Christmas
| Tecum principium in die virtutis tuae : in splendoribus sanctorum, ex utero, ante luciferum genui te. | Je manschap meldt zich vrijwillig op de dag van je macht in heilige luister; uit de schoot van het morgenrood komt tot jou de dauw van je nieuwgeborenen! | In the day of thy power shall the people offer thee free-will offerings with an holy worship: the dew of thy birth is of the womb of the morning. |
Michael Praetorius
Quem pastores
Kerstlied / Christmas carol
| Hoor, de herders, hoe ze Hem loven, hoor de engelen daarboven, allen die de Heer geloven, prijs uw koning hemelhoog! Ons is daarbuiten in het veld een mare vermeld door Gabriël, Gods bode: gij herders die uw schapen weidt, wees nu verblijd, blaas op uw schalmeien Gode; grote blijdschap, goede tijd, dat brengen wij bij deze, voor heel het volk zal deze vreugde wezen. |
| Zoon van God, o Zoon van God, in vlees en bloed, die de mens van nood en dood genezen doet. |
| Zing nu mede met Maria, zing nu gloria halleluja, zing met alle engelen mede voor de Heer die Jezus heet! Toen zong het hele hemelkoor de hemel door: Aan God de Vader ere en vrede zal van nu voortaan in Jezus’ naam op aarde gaan regeren. In de mensen, in zijn volk, heeft God een welbehagen, nu heeft het aangename uur geslagen. |
| Lieve mensen, allen samen, zingt nu blij te moede amen, want wie zijn Gods erfgenamen? Gij en ik in Jezus’ naam! De herders gingen toen op weg, zoals gezegd, om Davids Zoon te vinden en ’t woord te zien dat is geschied en vrede biedt aan alle mensenkinderen. Zij kwamen aan in Betlehem en hebben Hem gevonden die heel de wereld redden zal van zonde! |
Morten Lauridsen
O magnum mysterium
Beurtzang voor de metten van Kerst / Responsory for the Matins of Christmas Day
| O magnum mysterium et admirabile sacramentum, ut animalia viderent Dominum natum jacentem in praesepio. O beata Virgo, cuius viscera meruerunt portare Dominum Jesum Christum. Alleluia. | O groot mysterie en wonderbaarlijk sacrament dat dieren de pasgeboren Heer mogen aanschouwen liggend in een kribbe. Gelukkige maagd, wier schoot het waard was Christus de Heer te dragen. Alleluia. | O great mystery and wonderful sacrament, that beasts should see the new-born Lord lying in a manger. O blessed virgin, whose body was worthy to bear the Lord Jesus Christ. Alleluia. |
Gregoriaans / gregorian chant
Hodie Christus natus est
Magnificat-antifoon voor de vespers van Kerst / Magnificat antiphon for Christmas vespers
| Hodie Christus natus est: Hodie Salvator apparuit: Hodie in terra canunt Angeli, laetantur Archangeli Hodie exsultant justi, dicentes: Gloria in excelsis Deo. Alleluia. | Heden is Christus geboren, heden verscheen ons onze Verlosser. Heden zingen de engelen op aarde, zijn de aartsengelen vol vreugde. Heden juichen de gerechtigen en roepen het uit: Eer aan God in den hoge. Alleluia. | Today Christ is born: Today the Savior appeared: Today on Earth the Angels sing, Archangels rejoice: Today the righteous rejoice, saying: Glory to God in the highest. Alleluia. |
Charles Hylton Stewart
On this day earth shall ring
Kerstlied / Christmas carol
| On this day earth shall ring with the song children sing to the Lord, Christ our King, born on earth to save us; him the Father gave us. | Kind’ren zingen de eer Van de hemelse Heer: Voor de mens daalde Hij neer Opdat die zou leven. Christus, ons gegeven. |
| Id-e-o-o-o, id-e-o-o-o, Id-e-o gloria in excelsis Deo! | Eer aan God in de hoge! |
| His the doom, ours the mirth; when he came down to earth, Bethlehem saw his birth; ox and ass beside him from the cold would hide him. | In een kribbetje smal Lag de Heer van ‘t heelal Bij het vee in een stal, In een doek gewonden. De drie wijzen van ver Achtervolgden de ster, |
| God’s bright star, o’er his head, Wise Men three to him led; kneel they low by his bed, lay their gifts before him, praise him and adore him. | Zochten ‘t Kind her en der. Zij, in kostb’re kleren, Knielden voor Hem neer en Gaven wierook, goud en Mirre om Hem te eren. |
| On this day angels sing; with their song earth shall ring, praising Christ, heaven’s King, born on earth to save us; peace and love he gave us. | Zingt nu, clerus en jeugd, Als de eng’len, met vreugd: Om zijn komst weest verheugd. Loven wij tezamen Zijn doorluchte Naam. |
Anoniem / anonymous
Un niño nos es nasçido
Geparafraseerde vertaling van de introitus ‘Puer natus est’ / Paraphrased translation of Puer natus est, introit for Christmas
| Un niño nos es nasçido hijo nos es otorgado Dios y hombre prometido sobre divino humanado. | Want een kind is ons geboren, een zoon aan ons gegeven, nu komt de heerschappij op zijn schouder; men zal als naam voor hem roepen: |
| Niño porque en las gentes nunca primero fue visto en cuerpo y ánima mixto, mostrando sus accidentes. | wonderbare raadsman, heldhaftige God, vader voor immer, vredevorst!, voor heerschappij over velen |
| Un niño que a los bivientes oy comunica su ser y comienza a padescer sobre divino humanado. | en vrede zonder einde op de troon van David en over diens koninkrijk, om dat te bevestigen en te schragen. |
Sing we now of Christmas
Kerstlied / Christmas carol
| Sing we now of Christmas, Noel, sing we here! Hear our grateful praises to the babe so dear. |
| Sing we Noel, the King is born, Noel! Sing we now of Christmas, sing we now Noel! |
| Angels called to shepherds, “Leave your flocks at rest, journey forth to Bethlehem, find the lambkin blest.” |
| Noël nouvelet! |
| In Bethlehem they found him; Joseph and Mary mild, seated by the manger, watching the holy child. |
| Noël nouvelet! Noël chantons ici! |
Felix Mendelssohn-Bartholdy, Paul Halley
Hark! the herald angels sing
Kerstlied / Christmas hymn
| Hark! the herald angels sing, “Glory to the newborn King: peace on earth, and mercy mild, God and sinners reconciled!” Joyful, all ye nations, rise, join the triumph of the skies; with th’angelic hosts proclaim, “Christ is born in Bethlehem!” | Hoor, de eng’len zingen de eer van de nieuw geboren Heer! Vreed op aarde, ’t is vervuld: God verzoent der mensen schuld. Voegt u, volken, in het koor, dat weerklinkt de hemel door, zingt met algemene stem voor het kind van Bethlehem! |
| Hark! the herald angels sing, “Glory to the newborn King” | Hoor, de eng’len zingen de eer van de nieuw geboren Heer! |
| Christ, by highest heaven adored, Christ, the everlasting Lord, late in time behold him come, offspring of the Virgin’s womb: veiled in flesh the Godhead see; hail th’incarnate Deity, pleased with us in flesh to dwell, Jesus, our Immanuel. | Hij, die heerst op ’s hemels troon, Here Christus, Vaders Zoon, wordt geboren uit een maagd op de tijd die God behaagt. Zonne der gerechtigheid, woord dat vlees geworden zijt, tussen alle mensen in in het menselijk gezin. |
| Hail the heaven-born Prince of Peace! Hail the Sun of Righteousness! Light and life to all he brings, risen with healing in his wings. Mild he lays his glory by, born that we no more may die, born to raise us from the earth, born to give us second birth. | Lof aan U die eeuwig leeft en op aarde vrede geeft, Gij die ons geworden zijt taal en teken in de tijd, al uw glorie legt Gij af ons tot redding uit het graf, dat wij ongerept en rein nieuwgeboren zouden zijn. |
Claudio Monteverdi
Lapidabant Stephanum
Motet voor het feest van de heilige Stefanus / Motet for the feast of St Stephen
| Lapidabant Stephanum invocantem et dicentem: Domine Jesu Christe, accipe spiritum meum. Positis autem genibus clamavit voce magna dicens: et ne statuas illis hoc peccatum. Et cum hoc dixisset, obdormivit in Domino. | Ze hebben Stefanus gestenigd, die uitroept en zegt: Heer Jezus, ontvang mijn geest! Maar op de knieën vallend schreeuwt hij met grote stem: Heer, houdt deze zonde niet tegen hen staande! Als hij dat gezegd heeft ontslaapt hij. | And they stoned Stephen who, calling upon God and saying: Lord Jesus Christ, receive my spirit. And he knelt down, and cried with a loud voice, saying: do not lay this sin to their charge. And when he had said this, he slept in the Lord. |
Perotinus
Sederunt principes
Graduale voor het feest van de heilige Stefanus / Gradual for the feast of St Stephen
| Sederunt principes, et adversum me loquebantur: et iniqui persecunti sunt me. | Gingen vorsten ook zitten, voerden ze over mij gesprekken, uw dienaar bepeinst uw inzettingen. | The princes sat, and spoke against me: they have persecuted me unjustly. |
Henk Vogel 